Wanneer je aan Star Wars denkt, hoor je snel in je hoofd de geluiden van lichtzwaarden, blasters en het iconische ademgeluid van Darth Vader. Natuurlijk staan deze geluiden onlosmakelijk verbonden met de franchise. De muziek van John Williams is echter niet te vergeten. Zijn legendarische score voor de serie bracht Star Wars vanaf het eerste begin naar een hoger niveau.
John Williams is niet alleen bekend om zijn muzikale bijdrage aan Star Wars. De man bracht zijn muziek ook naar onder andere Indiana Jones, E.T., Jurassic Park, Jaws, Superman en Harry Potter. Om maar enkele namen te noemen, uiteraard. Stuk voor stuk soundtracks die jij je nu voor de geest kan halen om ze mee te fluiten. Toch, het grootste project dat Williams ooit op zich heeft genomen, is Star Wars. In 1977 verscheen het eerste deel, terwijl volgende maand de zevende episode verschijnt. En allemaal zijn ze door Williams voorzien van muziek. De man is dus al achtendertig jaar bezig met de muziek van deze saga.
Wanneer we ‘Imperial March’ zeggen, is de kans groot dat jij de klanken van dit lied kent. Zelfs wanneer je Star Wars niet hebt gezien, is de kans aanwezig dat jij dit lied kent. Het is iconisch en staat voor de complete filmfranchise. Williams heeft zijn eigen stempel op de serie van George Lucas gezet en zich daardoor onsterfelijk gemaakt. Star Wars was geen Star Wars geweest zonder Lucas, maar zeker ook niet zonder Williams. De klassieke manier waarop hij zijn muziek maakt (nog steeds met een pen op papier!) spreekt voor de man.
https://www.youtube.com/watch?v=4rQSJDLM8ZE
Wat Williams doet met zijn muziek, misschien zelfs meer dan enige andere componist in de filmindustrie, is het vertellen van een verhaal. De insteek achter Star Wars was vanaf dag één dat het een stomme film moest zijn. Zo’n film zoals ze vroeger hadden, waar niet in werd gesproken maar het verhaal verteld werd door de beelden en de muziek. Dat moest Star Wars in zich hebben. Wanneer de dialogen weg zouden vallen, zou het verhaal nog steeds verteld moeten worden. Williams heeft dit direct begrepen en schreef als het ware met Lucas mee. Hoewel Lucas uiteraard het script jaren eerder schreef, herschreef Williams zijn verhaal door middel van muziek.
Er zijn behoorlijk wat thema’s te vinden in de muzikale score van Star Wars. Elk thema linkt aan een personage, een gebeurtenis of een gebied. Op deze manier geeft Williams soms, heel af en toe, een hint in de muziek. Op het moment dat Darth Sidious in The Phantom Menace verschijnt horen we heel subtiel het thema van The Emperor. Fans wisten natuurlijk dat Sidious later deze rol op zich zou gaan nemen, maar nieuwkomers wisten dit niet. Muzikaal zijn de personages echter aan elkaar gelinkt. Of wat te denken van het themalied voor Luke en Leia? Een lied dat start met dezelfde noten als de overbekende main theme van de franchise. Het is het verhaal van Luke en Leia, ook muzikaal.
Een ander voorbeeld is wanneer in The Empire Strikes Back de Millenium Falcon richting Cloud City vliegt. Dit is het enige moment in de hele film waar een vrouwelijk koor de soundtrack versterkt. De omgeving is prachtig, een zon gaat onder, een prachtige stad in de lucht. Maar het vrouwelijke koor maakt haar intrede en doet denken aan een ‘Siren Song’ uit de Griekse mythologie. Sirens, die zeelieden naar zich toe wisten te lokken met hun prachtige, hoge stemmen, om daarna hun leven gruwelijk te beëindigen. Lokken met schoonheid om totale destructie te ondergaan. Kom naar ons, het is hier goed. Een leugen om te moorden. Het is exact hetzelfde als dat wat Lucas deed met zijn film op dit moment. Alleen Williams gaf muzikaal de waarschuwing.
https://www.youtube.com/watch?v=mHOufiJu200
Wat Williams deed, en voor hem nooit gedaan was, was het opnieuw terugwerken naar geschreven werk. A New Hope, The Empire Strikes Back en Return of the Jedi waren een feit. Jaren later besloot George Lucas echter dat het tijd was om terug te keren naar die Galaxy, far, far away. Opnieuw stond Williams aan het roer om de soundtrack van de drie nieuwe films te schrijven (The Phantom Menace, Attack of the Clones en Revenge of the Sith); films die voor de eerdere delen af moesten spelen. Hierdoor moest Williams zijn muziek opnieuw benaderen, maar vanuit een compleet ander standpunt. De thema’s die hij had gecreëerd voor de oude films, moesten organisch voortkomen uit de thema’s uit deze nieuwe films. Als een bloem die steeds mooier bloeit, beginnend met een zaadje en uitgroeit tot een prachtig pallet aan kleuren. Die zaadjes moest hij nu planten, hij moest zijn muziek achterstevoren schrijven. Zo is in het vrolijke, levendige ‘Anakin’s Theme’ subtiel al een referentie naar The Imperial March te vinden. Het geeft een hint richting het lot wat de jonge Anakin later zal ondergaan wanneer hij zijn transformatie richting Darth Vader zal maken. Maar hier is het speels, subtiel, nog niet aan de orde.
Een briljant voorbeeld hiervan is Augie’s Great Municipal Band. Op het einde van The Phantom Menace, wanneer de Trade Federation verslagen lijkt en Naboo vrijheid krijgt, is er feest. Gungans blazen de instrumenten, iedereen is blij. Op een podium staat de nieuwe Jedi Anakin Skywalker, samen met Obi-Wan Kenobi, Padme en Palpatine. Palpatine, die later de Emperor zal worden, heeft dit echter gepland. Alles loopt volgens zijn plan. Deze overwinning is de eerste stap in de opkomst van zijn duistere macht. En John Williams laat je dat merken. De muziek die speelt, Augie’s Great Municipal Band, is een versnelde, feestelijke versie van The Emperor’s Theme. Het is moeilijk te herkennen, niet iedereen zal de hint meteen snappen, maar het is er wel. Williams laat je muzikaal weten wat er komen gaat, zonder dat jij er als kijker bij stil staat. Williams weet deze trucjes vaak uit te halen door de gehele saga heen. De ene keer subtieler dan de andere. Het maakt van zijn werk meer dan een soundtrack. Hij schrijft het verhaal met instrumenten. Om alle voorbeelden hier op te sommen zou jammer zijn. Ga het zelf ervaren, bekijk de zes films nog eens en focus eens wat extra op de muziek.
Ook in videogames hebben we Williams vaak mogen horen. Zowat elke Star Wars-game begint uiteraard met die overbekende muziek terwijl de gele tekst omhoog loopt. De muziek van Williams is net zo belangrijk voor Star Wars als het lichtzwaard, Darth Vader en R2D2 dat zijn. Het feit dat hij The Force Awakens, Episode VIII en IX ook gaat voorzien van muziek, maakt van mij een zeer gelukkig man. May the Force be with him. Always.
In samenwerking met DeathStar.nl
