Iets is onmiskenbaar veranderd sinds dinsdag 22 maart. Onze manier van leven, ons gevoel van veiligheid is gecorrumpeerd op de ergst mogelijke manier. Het onbezorgde gevoel van vrijheid en veiligheid dat we hadden is uit elkaar geslagen als een illusiespiegel.
Uiteraard zijn we met zijn allen Charlie geweest, nous sommes encore Paris en ook de aanslagen in Ankara en Istanboel vinden we erg, maar dit was Brussel. Ik woon als Belg tegen de Franse grens aan, op een kilometertje of 200 van Parijs, en uiteraard vond ik de aanslagen van 13 november afschuwelijk, maar dit is van een andere orde. Dit was een dolksteek van haat recht in het hart van mijn land, en het hele land en haar inwoners voelt zich verwond door deze lafheid. Uiteraard zijn die sterke gevoelens terug te brengen op de manier waarop het je treft. Hoe dichter het gevaar nadert, hoe sterker de angst een grip op je krijgt.
Ik vertrek binnen een paar weken voor een meidenweekendje met mijn dochter naar Parijs, een beslissing waar we een tijdje over getwijfeld hebben maar uiteindelijk volhardend voor gekozen hebben. We willen ons leven niet laten leiden door angst of ons de schoonheid van een stad als Parijs laten ontzeggen door de lelijkheid die het getroffen heeft, we laten ons leven niet veranderen door een stel haatdragende fundi’s. Dat is een idee dat je hebt wanneer het enkele honderden kilometers van je verwijderd is, wanneer je het idee hebt dat je toch nooit in een Parijse concertzaal naar een band zou gaan kijken. Het gevoel verandert significant wanneer het in je eigen land, je eigen omgeving gebeurt. Het voelt als wakker worden in een tastbare nachtmerrie. Vorige week zondag toen ik met mijn dochter naar een concert trok in Brussel hebben we nog de metro gebruikt; dat doen we telkens weer als we naar Brussel gaan. Nee… Deden we. De vertrekhal van Zaventem bezoeken we jaarlijks. Het is een plek waar het blije gevoel van vakantie steeds in de lucht hangt. Je koffer afgeven en je bent vertrokken naar Venetië, New York of een andere droombestemming. Of dat dit jaar nog steeds het geval zal zijn is erg twijfelachtig nu de dromen van vele mensen gruwelijk uiteen gereten zijn. Als rationeel denkende moderne mens kun je uiteraard opperen dat de kans dat dit opnieuw gaat gebeuren op dezelfde plekken uiterst klein is, maar op dit moment is er zoveel emotie dat elk greintje rationaliteit gewoon weggespoeld wordt. Dat honderden levens verwoest worden op plekken waar je zelf af en toe komt, erg recent bent geweest, maakt het gevoel van angst erg tastbaar. Voor het eerst denk je echt “Dit had mij of nog duizend keer erger mijn dochter kunnen overkomen”. Dat kille gevoel, die brok beton in je buik, daar mag je niet aan toegeven.
Je mag jezelf niet overgeven aan dat angstige stemmetje, maar op dit moment schreeuwt het zo oorverdovend luid dat het onmogelijk te negeren valt. Alles is veranderd nu. Telkens we een metro opstappen of de hal in Zaventem betreden zal dat stemmetje aanwezig zijn om er ons aan te herinneren dat er iets verschrikkelijks gebeurd is en ons zorgeloze gevoel van veiligheid verdwenen is. Waar we ons tegenwoordig nog begeven, onze veiligheid is niet langer een absolute zekerheid omdat er mensen zijn die ons willen vermoorden omdat onze waarden teveel verschillen van de hunne.
Ook frappant is hoe een gebeurtenis als dit je visie kan veranderen op een geliefd medium als videogames. Het effect van geconfronteerd worden met terrorisme is dat geweld als vorm van entertainment plots erg raar gepercipieerd wordt. Ik heb The Division, een game die zich afspeelt na een terroristische aanslag in New York, vorige week een erg positieve review gegeven. Een artikel waar ik nog steeds volledig achter sta, want het is een topgame. Alleen heb ik momenteel echt even geen zin meer om er mee verder te spelen. Ik besef dat de kans bestaat dat ik nu heel raar kan klinken, misschien zelfs op het randje van prekerig, maar op dit moment heb ik het gevoel dat er teveel reëel geweld aanwezig is om de fun in te kunnen zien van gewelddadige games als entertainment. Dat gevoel slijt uiteraard wel, ik schrijf dit nauwelijks vierentwintig uur na de gebeurtenissen dus de gevoelens zijn nog heftig, maar toch heb ik het gevoel dat er een knop omgezet is. Ik snap bijvoorbeeld voor het eerst ten volle de controverse die de No Russian-missie uit Modern Warfare 2 jaren geleden wist op te roepen. Voor wie deze beruchte missie zich niet herinnert: Je speelt een under cover agent die infiltreert bij een Russisch terroristenteam en krijgt de opdracht om deel te nemen aan een aanslag op de terminal van een luchthaven. Met een zwaar oorlogswapen kom je uit de lift en dan start de chaos. Of je nu beslist om niet actief deel te nemen aan de schietpartij of zelf actief kogels op de menigte afvuurt, het resultaat is een grafische slachtpartij waar tientallen onschuldige slachtoffers vallen. Toen de missie aan het licht kwam leverde het Infinity Ward en Activision een storm van verontwaardiging op. De missie werd in landen als Japan en Duitsland aangepast, in bijvoorbeeld Rusland helemaal weggeknipt. Er werden heuse debatten gevoerd in het Brise parlement rond de invloed van gewelddadige games naar aanleiding van dit ene level. Toen zag ik No Russian vooral als een gedurfd stukje entertainment en vond ik al die verontwaardiging serieus overtrokken en zelfs kwezelig. Nu, op 23 maart 2016, denk ik niet dat ik de missie ooit nog zou willen spelen.
We leven in een tijdperk waarin de zieke realiteit de fantasie al lang heeft ingehaald en ik denk niet dat anno 2016 ook maar één ontwikkelaar het nog in zijn hoofd zou halen een soortgelijke missie te presenteren. No Russian lijkt gewoon te dateren uit een vorig tijdperk waarin de kans op een terroristische aanval nog een ver van ons bed show was, een tijdperk dat tragisch genoeg tot ons collectief verleden behoort.
