Twintig jaar, het lijkt voorbij gevlogen. Microsoft’s eerste console verscheen in november 2001 op de markt. Een console die lacherig werd ontvangen. Want wat moesten de makers van Word, Excel en Powerpoint nu op de gaming markt? Twintig jaar later is Microsoft een kracht die niet meer weg te denken is in de wereld van videogames.
Toen Sony de tweede PlayStation aankondigde in 1999, was het systeem dé manier om entertainment te beleven vanuit je luie stoel. De console zou niet alleen games spelen, maar ook cd’s en zelfs DVD’s. Waar veel gamers reikhalzend uitkeken naar de volgende generatie spelsystemen, zag Microsoft een dreiging. Deze manier van entertainment samenbrengen onder de tv kon een directe aanval zijn op de Personal Computer, de PC waar Microsoft met Windows hard domineerde. Daarom gingen vier engineers van Microsoft’s DirectX-team aan de slag met het idee wat een console van het bedrijf kon worden. Kevin Bachus, Seamus Blackley, Ted Hase en DirectX-teamleider Otto Berkes moesten bedenken hoe Microsoft op kon boksen tegen de PlayStation 2.
Ze bedachten al snel een systeem dat behoorlijk veel overeenkomsten had met een PC, waar zelfs DirectX en een versie van Windows op kon draaien om de games kracht bij te zetten. Hierdoor zou het voor de vele ontwikkelaars makkelijker zijn om hun Windows-games ook op de console uit te brengen. Dit als geheel andere aanpak aan de kant van Sony, waar een spel specifiek voor het systeem geprogrammeerd moest worden. Nadat het idee er was, moest een naam verzonnen worden. Direct X-Box? Windows Entertainment Project? Nadat een onderzoek onder potentiële consumenten gehouden werd, bleek de naam Xbox het beste te blijven hangen. In 2001 zag de Xbox het licht.
Als eerste stap in een nieuwe industrie, was de Xbox een systeem dat het op moest nemen tegen de PlayStation 2, Nintendo Gamecube en Sega Dreamcast, alle drie systemen van gevestigde namen. Het was de eerste console uit Amerika sinds het moment dat de Atari Jaguar in 1996 uit de winkels verdween. Omdat Microsoft wist dat ze bij de launch een grote knaller moesten hebben, werd het bedrijf Bungie overgekocht. Deze hadden een titel in ontwikkeling voor het Mac-platform van Apple. Echter, Microsoft besloot al snel dat deze game exclusief op de nieuwe Xbox moest verschijnen. De naam van de game, ‘Halo’, moest echter veranderen. Niemand zou interesse hebben in een game met zo’n onduidelijke naam. ‘Halo: Combat Evolved’ werd de grootste hit tijdens de lancering en definieerde de console en het merk.
Ik herinner mij nog het moment dat ik een CD wilde kopen bij een niet nader te noemen speelgoedwinkel. Toevallig was het de dag dat de eerste Xbox verscheen. Ik had geen interesse in het systeem; ik had een PlayStation 2 en een Gamecube in bestelling. Echter, een demo pod trok mijn aandacht. De gigantische controller was anders dan de minimale PlayStation-controller die ik gewend was. Ik speelde een spel (met een compleet onbekende naast me, die als speler twee fungeerde) waarin ik een super soldaat leek te zijn. Ik landde op een strand en schoot daar menig vijand over de kling. Alles met de tweede speler naast me, vechtende in hetzelfde gevecht. We bestuurde een auto met een wapen achterop. Hij reed, ik schoot. De demo duurde maximaal tien minuten. Waarna ik naar huis ging met een Xbox, een extra controller en Halo: Combat Evolved. Die CD? Nooit meer gekocht.
In november 2002 werd Xbox Live gelanceerd, een indrukwekkende service waarbij miljoenen spelers online hun games tegen en met elkaar konden gaan spelen. Hoewel de PlayStation 2 en de Dreamcast ook al online konden, liet Microsoft hier zien dat ze net wat verder hadden gekeken. De servers liepen beter, de games liepen soepeler. Echter, dat kwam wel met een prijs. Waar je gratis online kon op de overige consoles, vroeg Microsoft zo’n vijf euro per maand om online te kunnen. Xbox Live bleek al snel op de console de beste manier van online gamen te zijn en liet de concurrentie ver achter zit. Met een vriendenlijst waarin je makkelijk kon zien wie welke game aan het spelen was (en snel met elkaar aan de slag kon gaan), was het systeem duidelijk, makkelijk te gebruiken en overzichtelijk. Halo 2 was de belangrijkste game voor de online service van Microsoft en werd ook de best verkopende game op de console.
Waar de Xbox duidelijk een achterstand had op Sony’s PlayStation, besloot Microsoft het bij de volgende generatie anders aan te pakken. Nu de Xbox bekend terrein was en zichzelf bewezen had, moest de volgende lanceren voordat Sony een PlayStation 3 op de markt kon brengen. Daarom werd al in 2005 de Xbox 360 in de winkels gelegd nadat deze eerder dat jaar groots aangekondigd werd op MTV. De console raakte meteen compleet uitverkocht. Microsoft had een gigantisch succes in hadden. Tijdens zijn levensduur werd de console enkele keren aangepast. Niet alleen qua uiterlijk, maar ook werden er grotere harde schijven en meer RAM-geheugen toegevoegd. Xbox Live kreeg een gratis-abonnement in de vorm van de ‘silver tier’, waarbij veel kon, maar online niet gespeeld kon worden. Deze optie viel onder de ‘gold tier’, welke betaald bleef. Daarnaast introduceerde Microsoft bij de Xbox 360 ook de eerste Kinect, een geavanceerde camera die jouw bewegingen kon registreren om deze over te zetten in het spel dat je speelde. Hoewel het niet altijd even goed leek te werken, bleek de Kinect een hit te zijn.
De grootste (en belangrijkste voor velen) toevoeging tijdens deze generatie is de introductie van de Achievements. Deze te behalen doelstellingen in alle games die je speelde, lieten niet alleen zien hoe goed jij een game onder de knie had, maar bleek voor velen ook een manier te zijn om diverse games nog eens te spelen op andere manieren. Het bleken complete uitdagingen te zijn voor een gehele nieuwe groep spelers die vandaag de dag nog steeds als ‘Achievement Hunters’ door het leven gaan. Dat de toevoeging van Achievements een belangrijke was, werd duidelijk toen haast elk ander systeem (waaronder de PlayStation) een vorm van Achievements toe wist te voegen.
Hoewel de Xbox 360 een gigantische hit was en de voorsprong op de nieuwe generatie Microsoft goed leek te doen, bleek er al snel een adder onder het gras te zitten. De voorsprong betekende dat er per ongeluk een behoorlijke fout in de console geslopen was. De ‘Red Ring of Dead’ zorgde ervoor dat menig console ineens niet meer op wilde starten en compleet kapot terug moest naar Microsoft. Microsoft wist snel na de launch van het systeem dit probleem op te pakken en investeerde een miljard dollar om gamers continu te voorzien van een nieuwe console. Persoonlijk herinner ik mij nog de gigantische teleurstelling van mijn eerste ‘RRoD’. Begin december 2005 stond ik in de avond in de kou en sneeuw bij de lokale dameshop te wachten op mijn fonkelnieuwe Xbox 360 welke om middernacht in de verkoop zou gaan. Om 1.30 diezelfde nacht had ik mijn Red Ring te pakken waardoor het systeem meteen terug moest. Af en toe ging de 360 aan, maar vaker dan eens bleef hij uit. Het was een donkere bladzijde in het boek dat Xbox 360 heet, maar door de krachtige line-up aan fantastische games lijkt dit door vele een vergeten zaak te zijn. Logisch wanneer je titels als Red Dead Redemption, Halo 3, Grand Theft Auto Five, Fallout 3, Skyrim, Gears of War, Mass Effect, Call of Duty 4: Modern Warfare, Rock Band, Far Cry 3, Assassin’s Creed, Fable II, Alan Wake, Batman: Arkham Asylum en Bioshock hoort. Voor velen was deze generatie dan ook de belangrijkste generatie die er tot nu toe geweest is.
Echter, waar mensen dachten dat ‘het ergste nu wel achter ons lag’, bleek helaas minder waar te zijn. De aankondiging van de Xbox One was een grote flop. In het vroege gedeelte van 2013 werden de eerste geruchten gevonden rondom de volgende generatie Xbox, welke later dat jaar daadwerkelijk aangekondigd werd. De Xbox One was een systeem dat vanaf die aankondiging met een verkeerde visie op de markt werd gezet. Zo konden spellen niet uitgewisseld worden, moest de console altijd online zijn en werd de Kinect een verplichting (en werd deze bij elke Xbox One meegeleverd, waardoor de prijs hoger kwam te liggen). De focus leek te liggen op de ‘One’ uit de naam. Het ene apparaat wat alles moest kunnen. Het was je mediahub, speelde je films, muziek, tv en series. De games leken een minder belangrijke functie te vinden. Gamers moesten er niets van hebben. Zelfs Sony wist Microsoft tijdens de E3 goed voor gek te zetten. Ook ik was teleurgesteld in wat Microsoft deed. De visie was er niet zoals die er bij de Xbox 360 wel leek te zijn. Hoe kon het bedrijf ineens zo blind zijn geworden?
Microsoft wist de feedback echter ten harte te nemen en bracht een nieuwe speler naar voren na dit fiasco. Niet veel later nam Phil Spencer de Xbox-divisie over en besloot recht te trekken wat fout was gegaan. De Xbox One die verscheen moest niet altijd online zijn, games konden gewoon uitgewisseld worden tussen spelers en hoewel de media nog steeds aanwezig was, lagen games duidelijk op de voorgrond. Toch was de schade gedaan. Helemaal toen ook bleek dat Microsoft de console niet wereldwijd uit ging brengen. In Nederland verscheen het systeem vele maanden later. Dit terwijl buurland Duitsland het systeem al lang in de winkel had liggen. Het duurde daarom ook niet lang voordat ik de auto wist te pakken om naar onze buren te rijden om aldaar mijn Xbox One te kopen. Hoewel er twijfels waren heb ik nooit spijt gehad van de trip. Met launchgames Battlefield 4 en Ryse: Son of Rome heb ik mij meer dan prima vermaakt.
Ook bleek tijdens deze generatie dat veel exclusieve games vooral in kamp Sony verschenen. ‘Xbox heeft geen games’ werd dan ook vaak als troef gespeeld tijdens de diverse internetrellen tussen fanboys. De visie van Spencer was echter duidelijk. Eerst moest de console ‘gemaakt’ worden, daarna de schade aan het merk hersteld om tegelijkertijd aan dit probleem te werken. Nadat tijdens de E3 van 2016 de Xbox One S getoond werd, beloofde Spencer echter aan iets revolutionairs te werken. De Xbox One X, welke tijdens de E3 het jaar erop officieel onthuld werd, was een veel sneller systeem met ondersteuning voor games in een 4K-resolutie. Het was de snelste en meest krachtige console die ooit gebouwd was, de hardware was perfect. Alleen, ‘Xbox heeft geen games’. Gelukkig werkte Spencer en zijn team in de achtergrond aan heel veel projecten om meer zieltjes te winnen.
Tijdens de E3 van 2015 liet Spencer weten echt naar de fans te luisteren. Een van de grootste smeekbedes was het feit dat spelers het vervelend vonden dat met elke console generatie al het oude vaarwel gekust kon worden. Maar niet langer. Oude Xbox 360-games zouden gaan werken op de Xbox One. De zaal ontplofte en Spencer kreeg een gigantische ovatie. Later werden ook originele Xbox-games aan deze mogelijkheid toegevoegd. Hoewel ik persoonlijk niet vaak gebruik maak van deze mogelijkheid, is het af en toe toch tof om een oude game opnieuw te bezoeken. Maar interessanter; al mijn games die in mijn Xbox lijst staan, zijn nog steeds speelbaar. Games gaan nu langer mee en zijn niet meer afhankelijk van een generatie. En dat is een fantastisch gegeven. Het was de eerste stap die Spencer nam. Want hoewel in de achtergrond al gewerkt werd aan de echte volgende generatie Xbox, zou Xbox meer gaan worden dan een systeem. Xbox moest een platform worden.
xCloud, zoals de werknaam werd, moest een service worden waarbij je jouw games kon spelen, waar en wanneer je dat maar zou willen. Zelfs wanneer je geen Xbox of TV bij de hand hebt! Door de games te streamen ‘vanuit de Cloud’ zou het mogelijk worden om dat ene potje Forza Horizon op je telefoon te spelen, Fable op je tablet of gewoon op je computer, zelfs wanneer de computer niet de hardware heeft om games in hun uiterste settings te draaien. Het leek te mooi om waar te zijn, maar Spencer was overtuigd. Dit zou de manier worden om meer gamers de Xbox-games te laten spelen. Zelfs wanneer ze niet eens een Xbox in hun bezit hadden. Op het moment dat Xbox Cloud Gaming verscheen bleek alles te werken zoals beloofd. Hoewel de service nog in de kinderschoenen staat, is het een prachtige manier om snel even je favoriete game te spelen, waar je maar bent. Doordat Xbox Game Pass ook geïntroduceerd werd, in de volksmond vaak de ‘Netflix voor gaming’ genoemd, betaalde je enkele euro’s per maand en had je hierdoor honderden games die je kon spelen. Of streamen. Het bleken gouden zetten te zijn. Game Pass heeft miljoenen abonnees en wordt keer op keer genoemd als de ‘beste deal in gaming’. Microsoft heeft haar Xbox merk nu op elk apparaat zitten. Het platform staat als een huis. Maar de gamer die toch echt de beste kwaliteit in zijn games wil hebben? Daar zouden nieuwe apparaten voor nodig zijn.
In 2020, tijdens de wereldwijde pandemie, liet Microsoft de Xbox Series S en de Xbox Series X los op de wereld. Sinds de dag van verschijning is het apparaat lastig te krijgen door een wereldwijd chipprobleem, maar mensen die het systeem in huis hebben spreken over een gigantische stap ten opzichte van de Xbox One. Ook ik heb de Series X sinds dag één onder mijn tv staan en het is met recht mijn meest favoriete console tot op heden. Met gigantische snelheden en resoluties tot 8K kunnen games gespeeld worden tot 120 frames per seconde. Wederom is de Series X de meest krachtige console ter wereld. De combinatie met Gamepass en Xbox Cloud Gaming is een hele sterke. Daarnaast introduceerde Microsoft ‘Xbox Smart Delivery’. Wanneer spelers een game voor de Xbox One kochten (welke ook voor de Series X beschikbaar was), werd de versie voor het andere systeem gratis meegeleverd. Hierdoor speelde je altijd de beste versie van het spel voor jouw systeem.
Maar, het meest krachtige systeem, toffe services en een goed ecosysteem hebben is leuk, maar ‘Xbox heeft geen games’. Ook hier is de kracht van Spencer gebleken. In de laatste jaren van de Xbox One en de start van de Series X is er veel gebeurd bij de Xbox Game Studios. Inmiddels vallen er 23 ontwikkelstudio’s onder deze vlag. Studio’s zoals Bethesda, Ninja Theory, Double Fine, The Initiative, 343 Industries, The Coalition, Playground Games, Obsidian, Rare, Turn 10 Studios, Mojang, Id, Machinegames en ZeniMax. In het eerste jaar van de Xbox Series zijn hier games uit gekomen zoals Microsoft Flight Simulator, Psychonauts 2, Age of Empire IV, Forza Horizon 5 en Halo Infinite.
Microsoft heeft onder Spencer de Xbox opnieuw in de markt weten te zetten. Xbox heeft de hardware, de systemen, de services en de games onder zich om de toekomst rooskleurig in te vullen. Met een hele hoop games in het vooruitzicht en het merk beschikbaar op elk denkbaar platform, kan iedereen gaan genieten van dat wat Xbox te bieden heeft. Want wanneer iedereen speelt, winnen we allemaal. Xbox is twintig jaar oud, maar staat pas op het punt om te beginnen… Ik kan niet wachten.
